Özellikle kalsiyum açısından zengin olan sofraların vazgeçilmez besini peynir, birçok biçimde hayatımızda yer alan çok yönlü yiyeceklerden biridir. İştah açıcılarda, böreklerde, tatlılarda, ana yemeklerde, çorba ve makarnada kahvaltıda birçok şekilde kullanılır. Peynir, neredeyse her hayvanın inek, koyun, keçi, deve ve manda sütünden yapılabilen çok eski bir yiyecektir.
Sabah kahvaltılarının temel taşı olan peynirin bence en iyi arkadaşlarından birisi de simittir. Yarım simit ile az yağlı peynir iyi bir kahvaltı olabileceği gibi öğleden sonra çay saatinde de keyifli bir tercih olabilir. Kahvaltı yetişkinler için önemli ama çocuklar için kesinlikle atlanmaması gereken bir öğündür. Güne sağlıklı başlamak 8 – 12 saatlik açlık sonrası vücuda ihtiyacı olan enerjiyi vermek kahvaltının en önemli amacıdır ve peynir kahvaltı için iyi bir protein kaynağıdır.
Peynirin Faydaları
Protein ve kalsiyum açısından zengindir.
İyi bir B12 vitamini ve fosfor kaynağıdır.
Dikkat edilmesi gerekenler
Çoğu doymuş yağ ve sodyum açısından zengin olabilir.
Bazı peynirler hassasiyeti olan kişilerde migrenleri veya alerjik tepkileri tetikleyebilir.
Peynir yapımında genellikle peynir mayası olarak bilinen bir enzim karışımı süte ilave edilir ve sütün kesmesiyle peynir yapılır. Ortalama olarak yarım kilo sert peynir yapmak için dört litre süt kullanılır.
Laktoz intoleransı olan bireyler süt ile yapılmasına rağmen peynir tüketebilirler, çünkü peynirin yapımında kullanılan enzimler ve bakteriler aynı zamanda sütteki laktozun da bir kısmını parçalarlar.
Peynir hem kalsiyum, hem protein açısından zengin olduğu için vejetaryenler için bir kurtarıcıdır.
Çocuklarına yeterli protein yediremediğini düşünen anneler için de iyi bir protein kaynağıdır.
Peynir faydalıdır ancak yağ, kolesterol ve sodyum açısından da zengin olduğundan bazı bireylerin dikkatli tüketmesi gerekir.
Kilo veya kolesterol sorunu yaşayanlar peynirin az yağlı olanı tercih etmeliler. Kalp hastalığı, böbrek hastalığı veya yüksek tansiyonu olan hastaların da tükettikleri peynir miktarına ve cinsine dikkat etmeleri gerekir. Çoğu peynir doymuş yağ oranı yüksek olduğundan damarların tıkanma riskini artırabilir. İçerdiği sodyum da yüksek tansiyonu olan kişilere zararlı olabilir.
Yağsız beyaz peynir veya lor en az kalori ve yağa sahip olduğundan riskli gruptakiler için tercih sebebi olabilir, su oranı yüksek yağı az sürme peynirler de tercih edilebilir. Yağlı krem peynir kalori ve yağ açısından sert peynirlere benzer ancak daha az kalsiyum barındırır.
Olgunlaşmış / yıllanmış peynirler hassas kişilerde migren ataklarını tetikleyebilir. Penisiline alerjisi olan kişiler rokfora ve penisilin kullanarak yapılan diğer yumuşak peynirlere tepki gösterebilir.
Yağ peynire o zengin dokusunu ve harika tadını verir fakat aynı zamanda kalori ve kolesterolünü de artırır. Peynirin kalorisinin yaklaşık yüzde 70-80’i yağdan kaynaklanır. Az yağlı sütten yapılan taze peynirler çok daha az yağ içerir.
Peynirin içeriğindeki vitamin ve minerallerin fonksiyonları
Kalsiyum
Peynir de süt gibi iyi bir kalsiyum kaynağıdır. Süt sevmeyenler için peynir kalsiyuma iyi bir kaynaktır.
Kalsiyum kemik ve diş sağlığı için önemli bir mineraldir.
Tüm hücrelerin çalışmasında görev alır.
Güçlü kemik ve diş oluşumu ve korunması kalsiyumun en önemli görevidir.
Sinir sistemi çalışması, kalp kası dahil kasların kasılmasında ve kanın pıhtılaşmasında görev alır.
Fosfor
Fosfor vücudumuz için büyük önem taşıyan minerallerdendir. Vücudumuzdaki fosforun yaklaşık yüzde 75- 80’i kemik ve dişlerdedir. Süt özellikle fosfordan yana zengin bir gıdadır. Bu nedenle peynir de fosfor için iyi bir kaynak oluşturabilir.
Fosfor kemik ve dişlerin oluşumunda kalsiyumla birlikte görev alır.
Doku tamirinde, protein sentezinde fosfor gereklidir.
Enerjinin etkin şekilde kullanılması içinde fosfor önemli bir göreve sahiptir.
Böbreklerin fonksiyonu, kas ve sinir aktivitesi için fosfor mutlaka alınmalıdır.
Kalsiyum ve fosfor beraber çalışarak vücut fonksiyonlarında etkinlik gösterirler. Bu nedenle bu iki mineralin birlikte olduğu peynir beslenmede iyi bir tercihtir.
Dr Dilara Koçak